Otizm spektrum bozuklukları içerisinde yer alan ve bireylerin duygulanım, davranış, düşünce, iletişim, bilişsel ve sosyal düzeylerde uyum sorunları ile karşı karşıya kaldığı gelişimsel bozukluk Asperger sendromu olarak tanımlanır. Sendrom, ismini 1944 senesinde gerçekleştirmiş olduğu çalışmadan ötürü Avustralyalı olan araştırmacı Hans Asperger’den alıyor. Asperger sendromu her ne kadar 2013 senesine kadar ayrı olarak ele alınmış olsa da psikiyatrik rahatsızlıkların sınıflara ayrıldığı, tanı – tedavi aşaması esnasında psikiyatri personelleri tarafından sıklıkla kullanılan, Mental Hastalıkların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı-5 olarak Türkçeye çevrilen DSM-5’e göre otizm spekrum bozuklukları içerisinde değerlendirmeye alınıyor.
Var olan eski tanı kriterlerine göre Asperger sendromu, otizm spektrumu dahilinde en hafif alt tür olarak kabul edilmesinin yanı sıra yüksek fonksiyonel düzeydeki OSD türü olarak da tanımlanıyor. Bu aşamada yüksek fonksiyonel olarak tanımlanan bireyler genellikle okuma, yazma, konuşma, kendi bakımını sağlama gibi farklı konularda problem yaşamaz. Bunun yanı sıra tekrarlayan hareket, duygusal çöküş, tek konuya çok fazla ilgi göstermek gibi farklı belirtiler ortaya çıkabilir. Aynı zamanda yüksek işlevli olarak tanımlanan kişiler kimi zaman tekrarlayan hareket olarak adlandırılan davranışlarını maskelemek zorunda kaldığı da biliniyor.
Asperger Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Farklı düzeylerde düşünce, davranış, bilişsel, duygulanım ya da sosyal konuda beceriler aşçısından engeller ya da zorluklar içeren bazı klinik semptomlara sebebiyet verebilen Asperger sendromu belirtileri, eski zamanlarda OSD kapsamında Asperger sendromu olarak tanımlanmış hastalarda da görülebilmektedir.
- İletişim kurulması halinde nasıl cevap verileceğini bilmemek, çoğu zaman sessiz kalmak.
- Göz teması kurmaktan kaçınmak.
- Diğer bireylerin iletişim esnasında kullanmakta oldukları mimikleri ya da vücut dilini algılamada güçlük çekme.
- Duygularını ifade ederken zorlanma, robotik davranış kalıbı sergilemek, az gülümsemek.
- Duyguları regüle edebilmek adına vücudun bir bölgesinde ya da tamamında tekrarlayan hareketler yapmak.
- Duygusal çöküş yaşamak, seslerden rahatsız olmak.
- İçe kapanmak, nesnelerle ya da kendi kendine yoğun şekilde iletişim kurmak, çevreye karşı ilginin azalması.
- Değişikliklerden ciddi şekilde etkilenmek, rutinlere karşı aşırı şekilde bağlı kalmak
Asperger Sendromu Tanısı Nasıl Konulur?
Var olan belirtileri gösteren bireylerde olası Asperger sendromu tanısının koyulabilmesi adına sağlık kuruluşuna başvurulması son derece önemlidir. Asperger sendromunun tanısı ve tedavisin düzenlenmesi adına birden çok tıp disiplini içerisinde hareket edilmesi gerekir. Çocukluk dönemindeki bireyler için çocuk psikiyatristi ile beraber çocuk hastalıkları uzmanı, pediatrik nörolog ve gelişimsel pediatri uzmanları da aktif rol oynar. DSM-5 kriterlerine göre yapılacak tetkikler ile yapılacak özel testler sayesinde kesin tanı ve tedavi hakkında doğru planlamalar yapılır.
Asperger Sendromu Tedavisi
Var olan semptomların dağılımlarına göre Asperger sendromu tedavisinde değişkenlikler ortaya çıkabilir. Aşağıdaki yöntemler bu aşamada bireyin durumuna göre tercih edilebilir.
- Konuşma – dil terapisi: Bireyin iletişim esnasında sesleri nasıl kullanacağı yönünde eğitim verilerek iletişim araçlarına doğru şekilde yönlendirmeler yapılır.
- Bilişsel davranışçı terapi: Bireyin karşı karşıya kaldığı duygularını tanıması, kontrol etmesi, çeşitli koşullarda hangi davranışları göstermesi gerektiği konusunda eğitimler verilir.
- Uygulamalı davranış eğitimi: Bireyin arzu edilen olumlu davranışların ödüllendirmeler ve telkin ile teşvik edilmesini, istenmeyen davranışların giderilmesi adına özel teknikler kullanılır.
- İlaç tedavisi: Ciddi anlamda klinik semptomları bulunan bireylerde yaşam kalitesinin geliştirilmesi, depresyon, anksiyete gibi farklı sorunların giderilmesi ve semptomların kontrol altına alınması adına uzmanlar tarafından ilaç tedavisi tercih edilebilir.
- Ebeveynlerin eğitimi: Asperger sendromu yaşam boyu sürdüğü için bu sendroma sahip bireyler ile iletişim ve onlara destek olunabilmesi adına sendrom ile alakalı gerekli bilgilere sahip olmak önemlidir.
