ÇOCUKLARDA DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI
Çocuklar gelişimin her döneminde yeni beceriler kazanırlar. Bu nedenle çocukların gelişim dönemlerini en iyi ve sorunsuz bir şekilde tamamlamaları onların gelecek yaşantılarındaki tutum ve davranışlarının olumlu yönde gelişmesine katkı sağlar.
Çocukluk döneminde zaman zaman birtakım sorunlarla karşılaşılması olağan ve geçici bir durumdur. Burada önemli olan nokta bu problemlerin çocuğun gelişim düzeyini etkileyip etkilemediğidir. Çocuğun anne babanın yanlış tutumuna veya olumsuz çevresel etkenlere sürekli maruz kalması, duygusal düzeyde bozukluklara ve mevcut sorunların büyümesine neden olur. Tüm bu sebeplere bağlı olarak çocuklarda uyum ve davranış problemleri gözlenir.
Davranış bozuklukları; çocuğun gelişim sürecinde meydana gelen sorunlar karşısında ebeveynlerin tutarsız duruşları, çelişkili mesajları ve sorunun çözümü için uygun yaklaşımda bulunamamaları, çeşitli ruhsal problemlerin oluşmasına da sebep olabilir. Bu durumda iç çatışmaların davranışa aktarılması çocukta; hırçınlık, öfke, saldırganlık, inatçılık, yalan söyleme, çalma, küfür gibi davranışların gözlenmesine yol açar.
Her şeyden önce, bir davranışın problem olarak belirlenmesinde, çocuğun yaş ve gelişim düzeyi ön planda tutulmalıdır. Çocukta gözlenen davranışın problem olarak belirlenmesi için bu davranışın uzun süre ve sıklıkla gözlenmesi gerekir.
Davranış problemlerine neden olan bazı durumlar:
- Yaşanılan durumlar karşısında ebeveynlerin uygun başa çıkma yöntemleri geliştirememeleri
- Anne baba ve çocuk arasındaki etkileşim, eşler arasındaki iletişim ve ailenin çocuğa karşı tutumu (baskıcı, aşırı ilgisiz ya da aşırı hoşgörülü)
- Çocuğun fiziksel, duygusal ihmal veya istismara maruz kalmış olması
- Akran ve arkadaş ilişkileri, okul yaşantısındaki sorunlar
- Aile dinamiğindeki büyük değişimler (taşınma, ebeveyn kaybı, boşanma, ebeveynden ayrılma gibi)
- Çocuğun yaşadığı yüksek kaygı, korku durumları
- Ailenin sosyoekonomik düzeyi
Davranış problemlerinin altında yatan temel dinamikler saptanıp, zamanında müdahale edilmediği takdirde, yetişkinliği etkileyen kalıcı problemlerin oluşması mümkündür. Bu durum kişilik bozuklukları, sosyal uyum problemleri, takıntılı davranışlar, öfke kontrolü problemi ve buna benzer duygusal ve sosyal sorunlara yol açabilir.
Çocuklarında ciddi davranış değişikliği ve buna benzer problemler gözleyen ailelerin bir uzmandan destek almaları çocuğun gelişimi ve gelecek yaşantısı için sağlıklı olacaktır.