DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) genellikle çocukluk döneminde başlayan bir nörogelişimsel bozukluktur. Bu bozuklukta, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtü kontrolü ile ilgili sorunlar vardır. Bozukluğun kesin nedeni tam olarak bilinmese de, birkaç faktörün bir araya gelmesinin bir sonucu olduğu düşünülmektedir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda genetik faktörlerin önemli bir rol oynadığı bilinmektedir. Yapılan araştırmalar, DEHB olan bireylerin yakın aile bireylerinde de benzer semptomların görüldüğünü göstermektedir. Bununla birlikte, genetik faktörler tek başına DEHB’nin gelişimine neden olmaz. Çevresel faktörler, özellikle gebelik ve doğum sürecinde yaşananlar gibi faktörler de önemlidir.
Beyin kimyası da DEHB’nin gelişiminde rol oynayan bir diğer faktördür. Beyinde dopamin ve noradrenalin gibi kimyasalların düzeyindeki dengesizlikler, DEHB’nin semptomlarına neden olabilir.
Son olarak, çocukların maruz kaldığı stres ve travmatik yaşantılar, DEHB’nin gelişiminde rol oynayabilir. Bu nedenle, çocukların sağlıklı bir ortamda büyümeleri, aile desteği ve uygun tedavi ile DEHB semptomlarının yönetimi için en önemli faktörlerden biridir.
DEHB BELİRTİLERİ NELERDİR?
Daha öncede belirttiğimiz gibi, DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) genellikle çocukluk çağında ortaya çıkan bir nörolojik durumdur ve dikkat süresinin azalması, hiperaktivite, dürtüsellik ve organizasyon problemleri gibi semptomlarla karakterizedir. Bu semptomlar, çocuğun günlük yaşamında işlevsellik kaybına yol açabilir ve akademik, sosyal ve kişisel yaşamda sorunlara neden olabilir.
DEHB’nin belirtileri, kişiden kişiye değişebilir, ancak genellikle şunları içerir:
- Dikkat eksikliği: Kolayca dikkat dağılması, odaklanma sorunları, unutkanlık, işleri tamamlamada güçlük yaşama, ayrıntılara dikkat etmeme gibi özellikler
- Hiperaktivite: Aşırı hareketlilik, yerinde duramama, sürekli konuşma, sık sık el ve ayakların oynatılması, huzursuzluk gibi davranışlar.
- Dürtü kontrolü: Sık sık kesintiye uğrama, sabırsızlık, davranışları düşünmeden yapma, riskli davranışlar gibi özellikler.
Ayrıca, DEHB’li bir çocukta aşağıdaki davranışları da gözlemleyebilirsiniz:
- Okul performansında düşüş,
- Sosyal etkileşimlerde güçlük yaşama,
- Plan yapmakta zorlanma,
- Riskli davranışlar sergileme,
- Duygusal düzenlemede problemler yaşama.
Eğer çocuğunuzda yada sizde yaygın olarak;
- Okulda ders dinlerken öğretmenin konuşmasına dikkatini verememe, dalgınlık yapma.
- Kitap okurken hikayenin detaylarına odaklanmakta güçlük çekme, okuduğunu anlamakta zorlanma.
- Konuşan biriyle sohbet ederken karşısındakinin söylediklerine tam olarak odaklanamama, konuşmadan kopma.
- Yapılması gereken bir işi planlamakta zorlanma, adımları sıralamakta güçlük çekme.
- Kendi başına çalışırken kolayca sıkılma, ilgisini kaybetme, başka şeylerle ilgilenmeye başlama.
- Ev ödevlerini yaparken dikkatinin kolayca dağılması, bir işe odaklanmakta zorlanma.
- Eşyalarını düzenlemekte zorlanma, unutkanlık, sık sık şeyleri kaybetme söz konusu ise mutlaka bir uzmanla görüşmenizde fayda var.
Ancak, bu semptomlar sadece DEHB’ye özgü değildir ve herkeste farklı olabilir. Yukarıda sayılan belirtiler söz konusu ise bir doktora başvurmanız ve değerlendirme yapmanız önerilir. DEHB’nin tedavisi mümkündür ve tedavi sürecinde, ilaç tedavisi, psikoterapi gibi çeşitli tedavi planlamaları yapılarak DEHB ‘in yaratacağı olumsuz durumları ortadan kaldırmak mümkündür.
