Dikkat Eksikliği İle Dikkat Dağınıklığı Arasındaki Farklar
Zaman zaman hepimizin gün içerisinde yaptığımız işe odaklanamadığımız, konsantrasyonumuzu kaybettiğimiz anlar oluyordur. Bizler farklı nedenlere bağlı olarak bu durumlarla baş edebiliyorken çocuklar bu sorunlar ile nasıl başa çıkıyor? Kimi zaman bu durumlara dikkat eksikliği kimi zaman da dikkat dağınıklığı diyoruz. Peki bu iki kavram aynı anlama mı geliyor? Dikkat dağınıklığı ile dikkat eksikliği birbirine çok yakın kavramlar olsa da tam olarak aynı durumları ifade etmemektedir. Bu sebeple tedavi süreçleri de farklılık gösterebilmektedir. Ailelerin sıklıkla karıştırdığı “dikkat eksikliği” ve “dikkat dağınıklığı” kavramlarına gelin beraber bakalım.
Dikkat Dağınıklığı Nedir?
Özellikle okul çağındaki çocuklarda sıklıkla rastlanan bir durum olan dikkat dağınıklığı; “Bir işle uğraşırken yapılan işe yeterince odaklanamama, dikkati toparlayıp işe tam konsantre olamama, gün içinde organize olmakta zorlanma ve dikkatini tam olarak toplayamadığı için kendini doğru bir şekilde ifade edememe” olarak tanımlanabilmektedir.
Günümüzde sıklıkla duyduğumuz dikkat dağınıklığı, dikkat eksikliğinin aksine neredeyse herkesin başına gelebilecek bir durumdur. Her iki bozukluk için de ilaçlı-ilaçsız tedavi süreçleri vardır. Dikkat dağınıklığı tedavisi için ilaç kullanım oranı, dikkat eksikliği için ilaç kullanım oranından daha düşüktür.
Dikkat dağınıklığının çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerine yönelik çeşitli bilişsel egzersizler ve günlük planlamalar yapmak bile oldukça etkilidir ancak çocuklar bunları tek başlarına yapmakta veya sürdürebilmekte zorlanabilirler. Ebeveynlerin çocuklarına dikkat dağınıklığı ile başa çıkmayı öğretecek doğru yönlendirmeler yapabilmeleri gerekmektedir.
Dikkat Eksikliği Nedir?
Dikkat eksikliği biraz daha farklıdır. Belirtileri küçük yaşlardan itibaren gözlemlenebilen, çocuğun gelişim ve yaş düzeylerine uygun olmayan dikkat sorunları, istekleri ertelemekte güçlük ve aşırı hareketlilik ile kendini gösteren tanımlanmış bir psikiyatrik rahatsızlıktır. Dikkat eksikliği, sıklıkla dürtüsellik ve hiperaktivite ile birlikte görülebilir. Bu duruma genellikle; “dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu” (DEHB) denir.
Dikkat Dağınıklığı ile Dikkat Eksikliği Arasındaki Fark Nedir?
Dikkat dağınıklığı dönem dönem herkesin başına gelebilecek bir durumken, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu psikiyatrik bir hastalık olarak tanımlanmaktadır. Bu iki kavram arasındaki en önemli fark ise, dikkat dağınıklığı çocuğun o dönemki ruh haline, içerisinde bulunduğu gelişim dönemine, ortama ve çevresel şartlara göre değişkenlik gösterebilirken, dikkat eksikliği probleminin tedavi edilmeden ortadan kalkmaması ve yaşamın bütün dönemlerinde etkili olmasıdır.
Dikkat dağınıklığı olan çocuklar kısa süreli unutkanlık yaşarken, dikkat eksikliği olanlarda uzun süreli unutkanlık durumları görülebilir. Ayrıca dikkat eksikliği çok küçük yaşlarda ortaya çıkarken, dikkat dağınıklığı ise belirli dönemlerde ortaya çıkan geçici bir durumdur. Anlık duygu durumlarına göre ortaya çıkabilir. Stres, kaygı, uykusuzluk gibi faktörlerin yaşandığı durumlarda dikkat dağınıklığının görülme olasılığı yüksektir. Dikkat eksikliğine genellikle dürtüsellik ve hiperaktivite de eşlik eder. Dikkat eksikliğinde tedavi süreci çok daha uzunken, dikkat dağınıklığını önlemek çok daha kolaydır. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tanısı alan çocuklarda genellikle ilaçlı ve eğitimsel tedavi süreçleri birlikte uygulanırken, dikkat dağınıklığı için ilaçsız, çeşitli konsantrasyon ve dikkat çalışmaları ile normal düzeye getirilebilmektedir. Bu farklılıkları daha net anlayabilme adına bir örnek vermek gerekirse dikkat dağınıklığı olan ve farklı zamanlarda dikkat testine giren bir çocuğun sonuçları farklı olabilir. Ancak dikkat eksikliği olan çocukların test sonuçları zaman, mekan veya şartlar fark etmeksizin hep aynı çıkacaktır.
Çocuklarda Dikkat Dağınıklığının Nedenleri Nelerdir?
Çocuklarda dikkat dağınıklığı pek çok farklı neden bağlı oluşabilir. Bulunulan ortam, ses ve ışık gibi çevresel faktörlerin yanı sıra, çocuğun içinde bulunduğu ruh hali, kişisel özellikleri, herhangi bir duyu organıyla ilgili yaşadığı sorunlar da dikkat dağınıklığının nedenlerinden biri olabilmektedir.
Çocuklarda Dikkat Eksikliğinin Nedenleri Nelerdir?
Aynı şekilde dikkat eksikliğine de sebep olabilecek birçok faktör bulunmaktadır. Genetik faktörlerin yanı sıra doğum öncesi ve doğum sırasında yaşanan komplikasyonlar, doğum sonrası geçirilen enfeksiyon ve travmalarda dikkat eksikliğine sebep olabilmektedir. Bu gibi durumlarda kesinlikle sorunun nörolojik olup olmadığı bir uzman yardımıyla araştırılmalı, ona yönelik bir tedavi veya eğitimsel müdahale programları uygulanmalıdır.
Sizlerde çocuğunuzda dikkat dağınıklığı mı yoksa dikkat eksikliği mi olup olmadığı konusunda ikilemde kalıyorsanız ve bu durumla baş etmekte zorlanıyorsanız size en yakın Neurosound şubesine başvurarak uzman ekiplerimizle ön görüşme randevusu oluşturabilirsiniz.
Çocuk Gelişimi Uzmanı
Yağmur Tuğçe TEKE
