Otizm Belirtileri Nelerdir?

Genel olarak ilk 3 yaşta başlayan otizm; yaşam boyu süren, bireyin etrafı ile sözel ve sözel olmayan şekilde uygun tarzda ilişki kuramaması şeklinde ifade edilebilen gelişimsel bir bozukluk olarak tanımlanabilmektedir. Günümüzde son derece basit testler ile otizm tanısı erken dönemde konulabilmektedir. Erken tanının yanı sıra doğru rehabilitasyon programı ile otizmli bireylerin hayata kazandırılmasında çok büyük rol oynamaktadır.

Konu hakkında ne kadar detaylı şekilde araştırmalar yapılıyor olsa da otizmin nedeni henüz tam olarak bilinmiyor. Genel kanaat ise genetik olduğu yönündedir. Otizm Spekturum Bozukluğu olarak isimlendirilen yaygın gelişimsel bozukluk; davranış bozukluğu olarak literatürde yer almaktadır. Otizmli olan çocuklar son derece kısır ilgi alanlarına sahip olurlar. Belirli davranış kalıpları sergilemelerinin yanı sıra sosyal yönde eksiklikleri bulunur.

Otizm Belirtileri Nelerdir?

Çocuklar, belirli dönemlerde belli başlı motor hareketleri öğrenmektedir. Lakin otizmli çocukların motor hareket kabiliyetleri son derece zayıf olur. Bir çocuğun kendiyle aynı dönemdeki çocuklara nazaran yapması gereken hareketleri yapamıyor olması otizm belirtisi olarak görülebilir. Bununla beraber;

Beslenmede sorun yaşama
Anne baba başta olmak üzere çevreye yeteri oranda ilgi göstermeme
Bebeklik döneminde bireyden beklenen sosyal gülümsemenin olmaması
Konuşmada gecikme
Arkadaş edinme konusunda belirgin sorunlar yaşanması
İletişim sırasında kullanılmakta olan vücut jestlerinin kullanılmaması ya da kullanımın anlaşılmaması
Göz temasının zayıf olması ya da hiç olmaması
Yakın kişilerin sosyal konumlarını anlamada güçlük çekme ve bunları karıştırma
Toplu şekilde oynanan oyunlara katılmada isteksiz olma
Bir konuşmanın içeriğini anlama konusunda sorun yaşama
Konuşmasında sosyal ezginin bulunmaması
Yaşamın bütün alanlarında rutinlere ve tekrarlara aşırı derecede eğilim gösterme
Gelişimsel basamaklarda gerilik ya da sapma olması
Cümle zaman uyumunu, zamirleri ve dil kalıplarını yanlış kullanma
Soyut kavramların anlaşılması ile alakalı güçlük yaşanması
Kimi zamanlarda garip olarak nitelendirilen davranışlar sergileme

Sayılan bu belirtiler her ne kadar sık şekilde karşılaşılan bulgular olsa da bunların hiçbiri tek başına anlam taşımamaktadır. Otizm belirtileri incelendikten sonra tanı sürecine girildiğinde, çocuğun değerlendirilmesi esnasında var olan belirtilerin her biri bütünün parçaları olarak değerlendirilmelidir. Çünkü bir çocuğun 2 yaş öncesinde toplu oynanan oyunlara isteksiz olması, konuşma gecikmesi ya da oynadığı oyuna dalmış olan bir çocuğun kimi zaman ismi ile seslenildiğinde dönüp seslenen kişiye bakmaması normal davranışlar kapsamında değerlendirilebilmektedir.

Otizmli Çocukların Erken Dönemde Anlaşılması Neden Zor?

Otizmin belirtilerinin ilk olarak görüldüğü dönemlerde tanının koyulması büyük bir öneme sahiptir. Çünkü erken tanı ile beraber otizmin sebep olduğu davranış bozukluklarının beraberinde getirmiş olduğu etkilerin en az indirilmesi de mümkün hale gelmiş oluyor. Bunun içinse mümkün olan en erken dönemde otizm belirtileri anlaşılmalıdır. Bu ise çoğu zaman pek de olası olmayabiliyor. Çünkü otizmli bir çocuğun dışarıdan bakıldığı zaman herhangi bir fiziki sorunu olmadığı görülebilir. Fiziki anlamda son derece sağlıklıdırlar ve diğer çocuklardan bir farkı bulunmaz. Bu durum da otizm ile alakalı belirtilerin çocuk üzerinde anlaşılmasını çoğu zaman zorlaştırılabilir.

Bir çocukta otizmin anlaşılmasını zor hale getiren bir diğer husus ise otizmli çocukların son derece hareketli bir yapıya sahip olmasıdır. Bundan dolayı otizm belirtileri içerisinde yer alan etkenler çocuğun hareketli olmasından kaynaklanıyor gibi görülebiliyor. Öyle ki çocukta bulunan aşırı hareketlilik durumu, hiperaktiflik olarak değerlendiriliyor ve durum geçiştiriliyor. Çocuğun davranışlarındaki tutarsızlıklar ya da iletişim bozuklukları ise yaramazlıktan kaynaklı olarak düşünülerek üzerinde durulmuyor.

Büyümenin devamındaki dönemlerde akranlardan geri kalınması, öğrenme konusundaki sorunların devam etmesi ve sosyalleşme ile alakalı sıkıntılar yaşanması gibi süreçler ise çocuğun bir sorunla karşı karşıya kaldığı kanaatini ortaya çıkartıyor. Bunun ardından uzman bir isim ile iletişime geçilmesi sonrasında otizm belirtileri incelenip gerekli olan tetkikler ile birlikte tanı koyuluyor.

Otizmin Erken Belirtileri Var Mıdır?

Bir çocukta otizmle alakalı belirtilerin en 19. ay sonrasında anlaşılabildiği biliniyor. Aynı zamanda bazı uzmanlar belirtilerin 6. ayda da fark edilebileceğini ifade ediyor. Her otizmli çocuğun erken dönemde bu belirtileri göstermediği göz önünde bulundurulması ise unutulmaması gereken bir konu.

İsmine Tepki Verip Vermemesi

Çocuğun en kolay şeklide öğrendiği şey şüphesiz ki ismidir. Bundan dolayı da erken dönemde kendine seslenilmesi durumunda dönüp bakabilir ve ona gülümseyen kişiye gülerek tepkisini gösterir. Aynı zamanda göz teması kurulduğunda da başarılı olunur. Lakin otizmli çocukların çok az bir kısmı erken dönemde ismine tepki verir, göz temasında bulunur ve güler.

Ortak Dikkat Yoksunluğu

Çocuklar meraklı varlıklardır. Ve bu merak da etraflarında olan bitenlere karşı duyarlı olmalarını sağlar. Ve karşılaştığı yeni durumları annesi ya da babası ile paylaşmak ister. Buna da ortak dikkat adı verilir. Çocuk bu aşamada önce onu şaşırtan şeye bakar sonrasında ise annesine ya da babasına bakar. Ardından işaret ederek şaşırdığı şeye döner ve bunu paylaşmak ister. Çocukta bu eksikliğin olması erken dönem otizm belirtileri arasında yer alır.

Objeleri Farklı Kullanma Becerisi Bulunuyor Mu?

Hayal kurma eğilimi içerisinde bulunan çocuklar, ellerinde şeyleri farklı şeymiş gibi kullanabilirler. Örneğin 2 – 3 yaş aralığındaki bir çocuk oyuncak arabasını telefon gibi kullanabilir. Bu da onun sezgisel düşünme ve hayal etme becerilerini gösterir. Otizmli çocuklarda ise obje ne ise onu yalnızca o şekilde kullanma eğilimi olur ve bunun dışına çıkamazlar.

Duygusal İletişim Kurma Becerisi

Sağlıklı olan bebekler empati yeteneğine sahip olur. Yani başka birinin ağlamasına ağlayarak gülmesine gülerek karşılık verebilirler. Üstelik bu özellikleri de son derece gelişmiştir. Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan deneyler, bebeklerin sentetik bir ağlama ile gerçekçi ağlamayı ayırt edebildiklerini ortaya koymuştur. Otizmli çocuklarda ise gülme ve ağlama davranışlarına karşılık tepkisiz kaldıkları görülebilir.

Başka Kişileri Taklit Etme Eğilimi

Taklit etmek çocuklar tarafından sevilen eylemler arasında kendine yer buluyor. Çünkü başkalarına bakmaları sonucunda yeni şeyleri öğrenme çabasına da girmiş olurlar. Biri onlara el salladığında onlar da ellerini sallamaya çalışırlar. Televizyonda karşılarına dans eden birisi çıkar ve bu onların dikkatini çekerse onlar da dans etmeye çalışırlar. Bu aşamada çok başarılı olmasalar bile bacaklarıyla, elleriyle ve kafalarıyla dans edenleri taklit etmeye çalışırlar. Bu ise sağlık açısından ciddi anlamda önemlidir. Otizmli çocuklar ise taklit etme eğilimine girmezler.

Otizm Korkulması Gereken Bir Rahatsızlık Mı?

İstinasız her ebeveyn, çocuklarının sağlıklı olmasını ister. Lakin sağlıklı şekilde doğan pek çok çocukta ilerleyen dönemlerde hem psikolojik hem de fiziksel rahatsızlıkların ortaya çıkması son derece olası bir durumdur. Otizm belirtileri ile beraber ortaya çıkan sorunlar yalnızca çocuk için değil anne baba için de kabul edilmesi zor durumları beraberinde getirebiliyor. Fakat otizmli çocukların erken tanı ile beraber doğru şekilde eğitim almaya başlaması, onların kendi bakımlarını karşılayabileceği, diğer çocuklar ile oyunlar oynayabileceği düzeye gelmesini sağlar. Bu aşamada yalnızca çocuk değil anne, baba ve çocuğun yakınındaki diğer bireyler de istekli ve sabırlı olarak süreci yönetmelidir.